Wet kwaliteitsborging bouwen

Kwaliteitsborger

De kwaliteitsborger is een onafhankelijke partij die de kwaliteit van een bouwwerk controleert. Hij of zij controleert voor en tijdens de bouw of het bouwplan aan de regels voldoet. Deze regels gaan bijvoorbeeld over:

• (Constructieve) veiligheid
• Brandveiligheid
• Gezondheid
• Bruikbaarheid
• Energiezuinigheid en milieu

Vanaf 1 januari 2024 hoef je alleen bij nieuwbouwplannen een kwaliteitsborger in te huren. Vanaf 1 januari 2025 geldt dit ook voor verbouwingen.

Deze bouwwerken vallen onder de Wkb

Bouwwerken zijn verdeeld in verschillende groepen. Dit noemen we gevolgklassen. Hoe groter de gevolgen kunnen zijn als iets misgaat bij de bouw, hoe zwaarder de eisen. De Wkb geldt voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Hiervoor moet je dus een kwaliteitsborger inhuren. Het gaat om:

• op de grond gebouwde woningen, ook met bijvoorbeeld garage en kantoor aan huis
• woonboten
• vakantiewoningen
• bedrijfsgebouwen van maximaal 2 verdiepingen, ook met een klein kantoor of kleine kantine
• aanbouwen aan andere gebruiksfuncties van maximaal 2 bouwlagen, bijvoorbeeld een magazijn bij een winkel
• andere bouwwerken van maximaal 20 meter hoog, zoals masten en antennes
• kleine fiets- en voetgangersbruggen van maximaal 20 meter, die niet over een rijksweg of provinciale weg liggen

De volgende bouwwerken vallen niet onder de Wkb

• Monumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten
• Bouwwerken waarbij een milieuvergunning of vergunning/melding brandveilig gebruik nodig is
• Bouwactiviteiten met een gelijkwaardige oplossing voor brand- of constructieveiligheid, inclusief NEN 6060 en 6079

Bekijk voorbeelden van verschillende situaties op de factsheet van de VNG (Deze link gaat naar een andere website).

Overgangsrecht lopende aanvragen

Voor vergunningen die al vóór 1 januari 2024 zijn aangevraagd, blijft het oude stelsel gelden (zie artikel 4.3 Invoeringswet Omgevingswet (Deze link gaat naar een andere website)). Ook voor lopende bezwaar- en beroepsprocedures geldt de Wkb niet.

Stappenplan

Voor bouwwerken in gevolgklasse 1 volg je vanaf 1 januari 2024 voor nieuwbouw een aantal stappen. Vanaf 1 januari 2025 doe je dat ook bij een verbouwing.

Stap 1: Nieuw initiatief onder Wkb

Je hebt (ver)bouwplannen die onder de Wkb vallen. Je zoekt een architect, adviseur of aannemer hierbij. Of misschien ga je zelf bouwen. In alle gevallen moet je eerst nagaan of je een omgevingsvergunning nodig hebt voor je bouwplan. Dat kan via de website Omgevingsloket.nl.

Stap 2: Conceptaanvraag (niet verplicht)

Bij een conceptaanvraag kijken we of bouwplannen passen binnen het omgevingsplan. Ook kijken we of er welstandseisen gelden. Lees meer over een conceptaanvraag.

Stap 3: Omgevingsvergunning (alleen toets omgevingsplan)

Je controleert of je een omgevingsvergunning voor ruimtelijk bouwen (omgevingsplanactiviteit) nodig hebt. Heb je een vergunning nodig? Dan vraag je die aan via het omgevingsloket. Wij controleren of je aanvraag voldoet aan de regels in het omgevingsplan. Binnen 8 weken beslissen we over je aanvraag.

Stap 4: Kwaliteitsborger inhuren

Je huurt zelf een kwaliteitsborger in. Je kunt zoeken in het register instrumenten kwaliteitsborging (Deze link gaat naar een andere website). Daar vind je een lijst met kwaliteitsborgers en instrumenten. Een instrument is een goedgekeurde werkwijze die de kwaliteitsborger gebruikt om de bouw te controleren. De kwaliteitsborger stelt een risicobeoordeling en borgingsplan op.

Stap 5: Bouwmelding

Minimaal 4 weken voordat je gaat bouwen, doe je via het omgevingsloket een bouwmelding. Hierbij geef je aan:

• dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1
• wie de kwaliteitsborger is
• welk instrument gebruikt wordt
• ook lever je het borgingsplan en de risicobeoordeling in van de kwaliteitsborger

Stap 6: Start bouwwerkzaamheden

Minimaal 2 dagen voordat je start met bouwen geef je via het omgevingsloket de startdatum van de bouw door. Onze toezichthouder geeft aan, of controleert voor de start van de bouw:

• de rooilijnen en bebouwingsgrenzen op het bouwterrein
• het bouwpeil

Stap 7: Controle door kwaliteitsborger

Tijdens de bouw controleert de kwaliteitsborger:

• de kwaliteit van het bouwwerk
• of het aan het borgingsplan voldoet

Stap 8: Handhaving (als dat nodig is)

Als dat nodig is, kunnen we op basis van de conclusies van de kwaliteitsborger handhaven.

Stap 9: Gereedmelding

Minimaal 2 weken voor je het gebouw gaat gebruiken doe je via het omgevingsloket een gereedmelding. Deze bestaat uit:

• dossier bevoegd gezag
• verklaring van de kwaliteitsborger

Stap 10: Gebouw gebruiken

Een bouwwerk mag je 2 weken na het gereed melden gebruiken. Na de gereedmelding controleren we of alle informatie compleet is. Als er dingen ontbreken, informeren we je daarover. Pas nadat je een nieuwe – wel volledige – melding hebt gedaan, gaat de termijn van 2 weken in. Het is dus belangrijk om al tijdens de bouw de informatie te verzamelen die je nodig hebt. Zo voorkom je vertraging.

Bijzondere lokale omstandigheden

Onder de Wkb mag een gemeente 'bijzondere lokale omstandigheden' vaststellen. Dit zijn lokale situaties een bouwactiviteit mogelijk niet aan de bouwtechnische regels voldoet als het klaar is. De kwaliteitsborger moet deze bijzondere lokale omstandigheden kennen. En ze meenemen in het borgingsplan en de risicobeoordeling.
Op dit moment brengen we de bijzondere lokale omstandigheden nog in kaart. Binnenkort vind je hierover meer informatie op deze pagina.

Veranderingen voor aannemers

De Wkb verbetert de positie van opdrachtgevers. Er verandert veel voor aannemers:

• de aannemer moet de opdrachtgever bij oplevering van een bouwwerk een opleverdossier geven.
• de aannemer moet particuliere opdrachtgevers bij nieuwbouw informeren over hoe hij verzekerd is.
• het opschortingsrecht (de 5%-regeling) bij particuliere opdrachtgevers wordt aangepast.
• er zijn extra eisen voor de waarschuwingsplicht van de aannemer bij bouwwerken. Deze waarschuwing moet duidelijk, schriftelijk en op tijd zijn.
• de aannemer is ook na oplevering verantwoordelijk voor gebreken.

Deze wijzigingen gelden voor alle bouwactiviteiten met een aannemingsovereenkomst. Zorg dat je als aannemer goed voorbereid bent op de Wkb. Lees Wet kwaliteitsborging (Bouwend Nederland) (Deze link gaat naar een andere website).

Meer informatie

• Tijdelijk register kwaliteitsborgers en instrumentaanbieders (Deze link gaat naar een andere website)
• Meer toezicht in de bouw via de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Rijksoverheid.nl) (Deze link gaat naar een andere website)
• Factsheet Bouwen onder de Wkb (Deze link gaat naar een andere website)